صنایع دستی و محجصولات ارگانیک گیوه آی آر

خبرگزاری نودشه

زندگی شخصیت وآثار حاج ماموستاملااحمدنودشی

مقدمه

به راستی رمز ماندگاری شخصیت حاج ماموستا ملا احمد نودشی در چه چیزی خلاصه می‌شود؟ در طول تاریخ کردستان به طور عام و در هورامان بطور خاص شاهد تجلی نوادگان علم و ادب و عرفان بوده‌ایم. اما آنچه که ما را  وادار به تحسین و تواضع و تکریم معددود شخصیت‌‌های علمی و ادبی و عرفانی می‌نماید، رمز گشایی از این منظر عالی است که چرا همگان به دیار حق می‌شتابند اما معدودی در دل و درون انسان‌‌ها و در صفحات زرین تاریخ ماندگار می‌مانند؟  حاج ماموستا از جمله شخصیت‌هایی است که چندین دهه است قلب و قلم صاحبنظران و ژرف اندیشان دیارمان را به خود مشغول نموده است. براستی رمز ماندگاری این جایگاه رفیع و این سبک بدیع و زهد منیع در چیست؟ راقم  سطور برآن است که به طور اختصار به زندگی، شخصیت و آثار حاج ماموستا بپردازد باشد که موجب رضای خداوند متعال و استفاده‌ی اصحاب علم و اندیشه قرار گیرد. 

شمه‌‌‌‌ای از زندگی حاج ماموستا

حاج ماموستا ملا احمد نودشی فرزند ملا عبدالرحمن مفتی شهر سلیمانیه‌ی عراق است که در ماه شعبان 1228 ق چشم به جهان گشود. نبوغ ذاتی و ذکاوت نودشی از اوایل دوران کودکی و نوجوانی بر همگان هویدا بوده است و به رسم معمول تحصیل در آن دوران، کتاب‌های مقدماتی و قرآن را نزد پدر فرا می‌گیرد و با کسب اجازه از ایشان جهت ادامه‌ی تحصیلات، راهی سایر حوزه‌های علمیه مناطق کردستان می‌شود. ملا احمد زمانی را که در شهر سنندج به تحصیل مشغول بود پدرش تاب دوری وی را نیاورد و برای دیدار فرزندش به آن سامان عزیمت نمود و مدت زیادی را در شهر ماندگار و در مدرسه‌ی دارالاحسان به تدریس مشغول گردید. 

پس از مدتی ملا احمد شهر سنندج را ترک و برای ادامه تحصیل نزد استاد وارع شیخ عبدالله خرپانی به خرپان از توابع کردستان جنوبی می‌رود. پس از کسب تلمّذ از محضر ایشان بمدت چندین سال برای گرفتن اجازه نامه به محضر علامه ملا محمد خه‌تی می‌رسد، و اجازه نامه‌اش را دریافت می‌کند و سپس به دیار هورامان و شهر نودشه برای تدریس و خدمت به مردم آن دیار رهسپار وطن می‌شود. ملا احمد از محضر اساتید زیادی کسب فیض نمود اما مهمترین استادان ملا احمد والد گرامیش ملا عبدالرحمن نودشی از بزرگترین علمای اکراد و از مدرسین بنام کردنشین بوده که بیشتر اجازه نامه‌های علما به این استاد بلند پایه منتهی می‌شود. هم چنین استاد ملا عبدالله خرپانی و استاد محمد خه‌تی از جمله‌ی دیگر استادان برجسته ملا احمد نودشی بوده‌اند. ملا احمد سپس به سلیمانیه می‌رود تا به طلّابی که در مدرسه مه‌لکندی سلیمانیه جمع شده بودند و پدر به سن کهولت رسیده بود، کمک کند. پس از فوت پدر که مفتی و مدرس سلیمانیه بود ایشان به جانشینی پدر انتخاب می‌‌‌‌شوند و از سوی امپراطور عثمانی حکم انتصاب وی صادر می‌‌‌‌شود. در سال 1266 رسماً مفتی سلیمانیه می‌شوند و تا سال 1268 در این سمت خدمت می‌نمایند. 

ملا احمد در طول حیات پر بارش همواره مخالفینی داشته است که عرصه حیات را بر او تنگ کرده بودند  تا جایی که حکم مفتی سلیمانیه را که از طرف امپراطور عثمانی صادر شده بود لغو کردند و مفتی زهاوی (مفتی بغداد) به دفاع از او پرداخت و مجدداً حکم او ابقا شد. اما ملا احمد دیگر پذیرای این جایگاه نشد. علمای بزرگ و آگاهان مناطق مختلف از استعفای ملا احمد از سمت مفتی سلیمانیه نگران و معترض شدند اما اصرار آنها مبنی بر پذیرش مجدد این حکم نتیجه ای را در بر نداشت و او پس از مدتی به سوی دیار خود نودشه رهسپار شدند. ملا احمد در شهر نودشه با علاقه‌ی وافر و ذوق سرشار از خدمت رسانی به فرهنگ و ادب منطقه، شاگردان زیادی را در اطراف خود جمع نمود و منبع فیّاض علم و حکمت و اخلاق بود. نودشه به خاطر وجود شخصیت ارزشمند حاج ماموستا محل کسب علم و عرفان و مأمن علماء و اندیشمندان گردید تا جایی که عده ای از مشتاقان علم و ادب برای کسب معارف دینی و علمی به محضر استاد می‌آمدند و از رفتن به دیگر نقاط کردنشین و حتی رفتن به دول عربی مانند مصر و عربستان منصرف می‌شدند و در محضر حاج ماموستا به تلمّذ می‌نشستند. تا جائیکه شیخ عبدالرحمن خالص طالبانی می‌گوید: «به عزم دیداری از علامه‌ی نودشی با عده‌ای از علماء و طلاب به نودشه رفتیم، طالبان علم، از علماء و طلّاب در محضر علامه نودشی به اندازه‌ای چشمگیر بود که نتوانستیم در حجره‌ی تدریس، او را ملاقات نمائیم. لذا پس از خاتمه‌ی درس به منزل ایشان رفتیم تا در آنجا به خدمت ملا احمد برسیم و مدتی را در محضرشان مستفید شویم.» 

ممیّزات شخصیتی حاج ماموستا

1- علم و دانایی حاج ماموستا ملا احمد نودشی 

حاج ماموستا ملا احمد نودشی عالمی ربّانی و شخصیتی عرفانی بودند. علم و بصیرت ایشان از دریای بی کران الهی سیراب شده بود و با یک نگاه دینی، قداست آن واژه‌ی آشنا را از فرهنگ قرآنی آموخته بود. تاکید آیات قرآنی بر علم و دانایی بعنوان اصلی اساسی در تکوین شخصیت انسانی بر قلب پاک حاج ماموستا کارگر افتاده بود و به همین خاطر علم را وسیله ‌ای برای شناخت ذات اقدس الهی و کسب معارف دینی، سیاسی، اجتماعی و اخلاقی می‌دانستند. 

خداوند متعال در بیش از 700 مورد در ستایش علم و علماء و متعلقات آن به بندگان خود این مهم را یادآوری می-نماید. 

در آیه 18 – سوره آل عمران می‌فرماید: شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِکَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ

«خداوند گواهی می‌دهد که معبودی جز او نیست و فرشتگان و عالمان گواهی می‌دهند که خداوند دادگرانه امور هستی را اداره می‌کند.»

و در آیه 11 سوره مجادله می‌‌‌‌فرماید: یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ 

«خداوند کسانی را از شما که ایمان آورده‌اند و کسانی را که علم به آنان داده شده درجات عظیمی می‌بخشد.»

آیه 114 – طه:وَقُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْمًا«بگو پروردگارم بر علمم بیافزایی» 

ودر آیه 28 سوه‌ی فاطر: إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ     

«همانا از میان بندگانش علما از خداوند می‌ترسند.»

و در آیه 9 سوره زمر: قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ 

«بگو آیا کسانی که می‌دانند و کسانی که نمی‌دانند برابرند»

در5 آیه از سوره‌ی (علق):

اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ (1) خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ (2) اقْرَأْ وَرَبُّکَ الْأَکْرَمُ (3) الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ (4) عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ 

«بخوان بنام پروردگارت که آفرید (1) همان کسی که انسان را از خون بسته ای خلق کرد(2) بخوان که پروردگارت بزرگوارتر است (3) همان کسی که بوسیله قلم تعلیم نمود (4) و به انسان آنچه را نمی‌دانست یاد داد (5)»

آیه 122 توبه: فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ

«چرا از هر گروهی از آنان طایفه‌ای کوچ نمی‌کنند تا در دین آگاهی یابند.»

آیه 7 انبیاء: فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ  «اگر نمی‌دانید از آگاهان بپرسید»

پیامبر عظیم الشأن اسلام (ص) نیز بر علم و دانایی تأکید می‌نمایند که بعلت اطاله کلام بر ذکر چند مورد اکتفا می‌شود. 

قال رسول الله صلی الله علیه وسلم: «مَنْ سَلکَ طریقات یلتمِسُ فیه عِلماً سهَّلّ اللهُ  لهُ بهِ طریقاً اِلی الجنّةِ. یعنی هر کس سالک راهی شود که در آن علم طلب کند، حق تعالی وی را به وسیله آن علم، سالک راه بهشت گرداند.»

قال علیه اسلام – فضلُ العالم عَلی العابِد کَفَضلی عَلی أدناکُم

«فضل و برتری عالم بر عابد چون فضل من است بر پایین ترین شما»  (رواه ابو امامه- حدیث حسن) 

اهتمام و دقت نظر دانایان و صاحبان اندیشه در مناطق کردنشین به شخصیت‌‌های علمی و ادبی از جمله حاج ماموستا ملا احمد نودشی ناشی از جایگاه رفیع و ممتاز ایشان و تاثیر گذاری بر فرهنگ به طور عام و بر دیگر چهره‌‌‌‌ها و شخصیت‌‌‌‌ها بطور خاص می‌باشد. ملا احمد هم چون مشعلی نورانی فضای اطراف را روشنایی می‌بخشید و دیگران از خوان گسترده ی آن عالم عامل بهره‌مند می‌شدند. به بیان مولوی جلال الدین رومی در میان عالمان چند نابغه‌ی بزرگ وجود دارد و باقی در دولت آنهای می‌زیند. 

از هزاران اندکی زین صوفی‌‌‌‌اند

باقیان در دولت او می‌‌‌‌زیند