زبان هورامي تمام ويژگي هاي يک زبان باستاني را داردمانند رعايت جنسيت در صرف افعال و ضماير و صفات و وجود اصوات و صامت هايي که در زبانهاي فارسي و کردي موجود نيست. بنابراين زباني که قدمتش از فارسي دري هم بيشتر است چگونه مي تواند زير مجموعه زبان کردي باشد که خود به مراتب حادث تر است. قلت جمعيت نمي تواند بهانه اي براي اين امر باشد . امروزه زبان اوستايي متکلم ندارد و نيز زبان پهلوي و با اين حال اين دو زبان اصالت خود را حفظ نموده اند زيرا قواعد و واژه هاي مخصوص بخود را دارند و اين در باره زبان هورامي نيز صادق است.در گذشته نه چندان دور مردم اورامانات خود را گوران ميدانستند و نام کرد به اقوام جاف و اردلان و سوراني اطلاق ميشد و تنها در چند دهه اخير در اثر رشد ناسيوناليزم کردي و توسعه ابزارهاي پخش و ترويج زبان و فرهنگ سوراني مانند کتب و جرايد و کانال هاي ماهواره اي و سايتهاي انترنتي بود که بتدريج اين حس مستقل بودن هورامي ها يا گوران زايل شد. اما تجارب کردستان عراق نشان داد که ناسيوناليزم کردي بيش از هرچيزي زبان هورامي را تهديد ميکند . در گذشته نه چندان دور در استان سليمانيه عراق تعداد متکلمين بزبان هورامي بسيار بيشتر از امروز بود اما در يک قرن اخير زبان هورامي در عراق به چند روستاي دور افتاده منحصر شده است. و هرگاه بحث زبان مادري پيش مي آيد ناسيوناليستهاي کرد و گروههاي قومگراي آن که مورد حمايت امپرياليزم و صهيونيزم اند سعي دارند وانمود کنند که مثلا زبان سوراني زبان مادري همه مردمان ساکن در غرب ايران يا شمال بين النهرين است و همانند ناسيوناليستهاي عرب و ترک و فارس سعي در اسيميله کردن قوميتهاي کوچکتر دارند اين آسيميلاسيون در شمال بين النهرين اقوام آسوري و کلداني و شبک و يزيدي و هورامي را مشمول خود قرار داده است.

زبان هورامي قدمتش از زبان پارسي دري هم بيشتر است چه برسد به زبان کردي که قدمتش به سيصد سال هم نمي رسد رعايت جنسيت (مذکر و مونث) درضماير و صرف افعال و صفات و وجود حروف صامتي که در فارسي يا کردي وجود ندارد همگي دال بر قدمت اين زبان است و قلت جمعيت نمي تواند بهانه اي باشد تا اين زبان را لهجه خوانده وآنرا زير مجموعه کردي يا فارسي بدانيم. وقتي بحث زبان مادري بميان مي آيد برخي بطور مغلطه آميز ميخواهند بنام زبان مادري لهجه سوراني را بر ساير زبانها و لهجه هاي موجود در زاگروس تحميل کنند و اين بسيار احمقانه است . ناسيوناليستهاي کرد مورد حمايت آمريکا و اسرائيل مانند ناسيوناليستهاي ترک و فارس در صدد ايجاد کشور مستقل اند و براي اين هدف لازم است همه مردمان زاگروس و کردستان به يک زبان سخن گويند. و اين امر با شوونيسم عربي و ترکي و فارسي تفاوتي ندارد. ما در منطقه اورامان خواهان آموزش زبان مادري خودمان يعني زبان هورامي هستيم ولاغير.